لامپ‌های LED به دلیل مزایای متعددی که دارند، به سرعت در حال جایگزینی لامپ‌های قدیمی‌تر هستند. از جمله مزایای لامپ ال ای دی می‌توان به طول عمر بسیار بالا، مصرف انرژی بسیار کم، تولید نور با کیفیت، تنوع رنگی و دوام بالا اشاره کرد. با این حال، لامپ‌های LED نیز مانند هر وسیله دیگری ممکن است دچار خرابی شوند. با انجام تعمیرات تخصصی، می‌توان لامپ را دوباره به کار انداخت. در این فرصت، به بررسی روش‌های عیب یابی لامپ ال ای دی و نحوه تعمیر آن خواهیم پرداخت.
لامپ ال ای دی چیست؟
لامپ ال ای دی نوعی منبع نور مصنوعی است که از دیود نورگسیل (LED) برای تولید نور استفاده می‌کند. زمانی که جریان الکتریکی از دیود نورگسیل عبور داده می‌شود، از خود نور تولید می‌کند. لامپ‌های ال‌ای‌دی و اس‌ام‌دی هر دو از دیود نورگسیل برای تولید نور استفاده می‌کنند. اصلی‌ترین تفاوت لامپ ال ای دی و اس ام دی در نحوه قرارگیری دیود‌های نورگسیل است. در لامپ ال ای دی، دیود‌های نورگسیل به صورت تکی یا در گروه‌های کوچک در یک حباب قرار می‌گیرند. لامپ ال ای دی به دلیلی ویژگی‌ها و مزایایی که دارد گزینه بسیار مناسبی برای نورپردازی محیط‌های مختلف محسوب می‌شود. از سوی دیگر در لامپ اس‌ام‌دی، دیود‌های نورگسیل به صورت بسیار کوچک و فشرده در یک برد مدار چاپی (PCB) قرار گرفته‌اند.
توان مصرفی یک لامپ ال ای دی به طور معمول بر روی بدنه و با واحد وات درج شده است. برای محاسبه مصرف برق یک لامپ ال ای دی، کافیست توان مصرفی آن را در تعداد ساعت استفاده از لامپ در روز ضرب کنید.
مصرف برق روزانه - توان مصرفی لامپ × تعداد ساعت استفاده در روز
دلایل خرابی لامپ LED
برای عیب یابی لامپ ال ای دی، ابتدا می‌بایست با دلایل خرابی آن آشنا شویم. لامپ‌های LED به دلیل کیفیت بالایی که دارند، به طور معمول دچار خرابی نمی‌شوند، اما بروز خرابی در تجهیزات الکترونیکی امری شایع و ناگزیر است.
- ضربه و لرزش: لامپ ال ای دی در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای، نسبت به ضربه و لرزش مقاوم‌تر است، اما با وارد شدن ضربه یا لرزش بسیار شدید ممکن است دچار خرابی شود.
- تغییرات دما: لامپ LED گرمای زیادی تولید نمی‌کند، اما چنانچه در معرض تغییرات دمای شدید قرار گیرد آسیب می‌بیند.
- قطعی برق: قطعی ناگهانی یا نوسانات شدید جریان برق از عوامل موثر در خرابی لامپ ال ای دی هستند. اختلال در جریان برق به برد اصلی و سایر قطعات الکترونیکی لامپ آسیب می‌زند.
- خرابی دیود نورگسیل: دیود نورگسیل (LED) یکی از اجزای اصلی این نوع لامپ است. در صورتی که دیود نورگسیل دچار خرابی شود، به طبع نوری از خود ساطع نخواهد کرد.
لامپ‌های LED به دلیل کیفیت بالایی که دارند، معمولا دچار خرابی نمی‌شوند.
خرابی‌های رایج لامپ ال ای دی
در صورت خرابی لامپ ال ای دی، می‌توان با عیب‌یابی صحیح، مشکل را شناسایی و آن را برطرف کرد. در ادامه به بررسی برخی از رایج‌ترین مشکلات و نحوه عیب یابی لامپ ال ای دی می‌پردازیم.
چشمک زدن و نحوه عیب یابی لامپ ال ای دی
روشن و خاموش شدن لامپ ال ای دی به دو صورت اتفاق می‌افتد.
چشمک زدن لامپ ال ای دی غیر متوالی
چنین حالتی در صورتی اتفاق می‌افتند که چیپ LED نیمه سوخته شده باشد. این مشکل ممکن است در یک دیود خاص رخ دهد، یا به صورت گسترده‌تر، تمام LEDهای لامپ را فرا گیرد. اگر مشکل به یک LED خاص محدود باشد، با جایگزینی آن می‌توان مشکل را حل کرد، اما اگر همه LEDها دچار این مشکل شوند، جایگزینی و تعمیر لامپ دیگر منطقی نیست.
چشمک زدن لامپ ال ای دی متوالی
علت چشمک زدن لامپ ال ای دی به دلایل مختلفی بستگی دارد. یکی از شایع‌ترین دلایل آن، خرابی درایور لامپ است. درایور لامپ وظیفه تامین ولتاژ و جریان مورد نیاز برای روشن شدن LEDها را بر عهده دارد. اگر درایور خراب شود، ممکن است ولتاژ یا جریان نامناسبی به LEDها ارسال کند که باعث چشمک زدن لامپ می‌شود. برای بررسی درایور می‌توانید از یک مولتی‌متر استفاده کنید. اگر ولتاژ خروجی درایور در محدوده مجاز نباشد، به طور حتم مشکل از درایور است.
دلایل خاموش و روشن شدن لامپ ال ای دی با تکان دادن
- عدم اتصال سرپیچ: سستی یا خرابی سرپیچ لامپ ال ای دی نمی‌تواند اتصالی پایدار برقرار کند. از این رو ابتدا باید سرپیچ را بررسی کنید. علاوه بر این اگر پلاتین سرپیچ خراب شده باشد، با تکان خوردن لامپ را روشن و خاموش می‌کند. با تعویض سرپیچ می‌توان این مشکل را برطرف کرد.
- وجود اتصالی در سیم: اتصالی در سیم‌هایی که درایور و سرپیچ را به یکدیگر متصل می‌کنند باعث خاموش و روشن شدن لامپ ال ای دی یا قطعی کامل آن می‌شود. با تعویض سیم آسیب دیده می‌توان مشکل لامپ را برطرف کرد.
- قطعی در خروجی درایور LED: وجود قطعی در خروجی درایور که به PCB آلومینیومی دیودها متصل شده، از روشن شدن ال‌ای‌دی‌ها جلوگیری می‌کند.
سستی یا خرابی سرپیچ لامپ ال ای دی اتصال پایداری برقرار نمی‌کند.
علت روشن نشدن لامپ ال ای دی
اگر درایور خراب شود، ولتاژ یا جریان مورد نیاز را تامین نمی‌کند و ال‌ای‌دی‌ها روشن نخواهند شد. همچنین قطعی در هر قسمت مدار داخلی می‌تواند از روشن شدن ال‌ای‌دی‌ها جلوگیری کند.
کم نور شدن لامپ LED
رایج‌ترین علت کاهش نور یا تغییر رنگ لامپ ال ای دی، پایان رسیدن طول عمر آن است. طول عمر لامپ ال ای دی بسته به نوع و کیفیت آن‌ها متفاوت است، اما به طور معمول بین 25 تا 50 هزار ساعت است. به این معنی که اگر لامپ ال ای دی شما 25 هزار ساعت روشن بوده باشد، احتمال اینکه کم نور شود، زیاد است. از دیگر دلایل کم نور شدن لامپ ال ای دی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- خرابی یکی یا چند دیود نورافشان لامپ
- آسیب دیدن لامپ ال ای دی بر اثر نوسانات برق
- کاهش طول عمر لامپ ال ای دی بر اثر گرمای بیش از حد
علت دیر روشن شدن لامپ ال ای دی
درایور لامپ ال ای دی وظیفه تامین برق و ولتاژ مناسب برای دیودها را بر عهده دارد. اگر درایور لامپ خراب شود، نمی‌تواند برق کافی را به LEDها برساند و باعث دیر روشن شدن یا روشن نشدن لامپ می‌شود. علاوه بر این اگر مدار روشنایی لامپ دچار مشکل شده باشد، ممکن است باعث دیر روشن شدن لامپ شود. این مشکل معمولا در لامپ های ال‌ای‌دی ارزان قیمت یا بی‌کیفیت رخ می‌دهد.
عیب یابی لامپ ال ای دی
به طور معمول هر کدام از ال‌ای‌دی‌ها دچار سوختگی شده باشند سیاه می‌شوند. اگر از ظاهر ال‌ای‌دی نمی‌توانید سلامتی آن را تشخیص دهید کافیست از یک مولتی‌متر ساده با توانایی تست دیود استفاده کنید. برای این کار، پراب قرمز رنگ را بر روی پایه آند (مثبت) و کاتد (منفی) را به پراب سیاه متصل کنید. اگر دیود سالم باشد، روشن خواهد شد.
اگر دیودها به شکل موازی در برد کار گذاشته شده باشند عیب یابی لامپ ال ای دی با استفاده از مولتی‌متر امکان‌پذیر نیست. برای تست مدارهای موازی و سری، ابتدا لامپ را به برق متصل و سپس از یک پنس با دسته عایق، دو سر LEDها را به هم وصل کنید. اگر با این کار دیود روشن شود، خراب است. چرا که با اتصال کوتاه روشن شده است.
نحوه تعمیر لامپ ال ای دی
بهترین روش برای تعمیر لامپ ال ای دی جایگزینی دیود آسیب دیده با نمونه سالم است. برای جدا کردن ال‌ای‌دی می‌توان از یک هویه با توان ۶۰ تا ۱۰۰ وات یا هویه گازی استفاده کرد. این ابزارها قلع ال‌ای‌دی را ذوب می‌کنند. از این رو به آسانی می‌توان LED را جدا کرد. حال می‌بایست ال‌ای‌دی معیوب را با یک دیود مشابه جایگزین کنید. همچنین می‌توان با ایجاد اتصال کوتاه یا جایگزینی دیود با یک مقاومت مناسب، لامپ ال ای دی را تعمیر نمایید. مقاومت مانند یک دیود رفتار می‌کند با این تفاوت که نوری از خود ندارد.
با اتصال درایور به برق و اندازه‌گیری ولتاژ خروجی، می‌توان سلامت آن را مورد بررسی قرار داد. یک درایور سالم می‌تواند در خروجی خود ولتاژ DC از ۵۰ تا ۳۰۰ ولت داشته باشد. اگر خروجی درایور قطع یا دارای نوسان باشد، احتمال زیاد خازن‌های آن دچار مشکل شده‌اند. خازن‌های خراب تغییر شکل می‌دهند و به وضوح مشخص هستند. با تعویض خازن‌های خراب، مشکل لامپ ال ای دی برطرف می‌شود.
